TCMB: Enflasyon eğilimi temel mal grubunda yüksek seyretmeye devam ederken, hizmet grubunda geriledi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Eylül ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.
 
Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,97 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 11,75 olmuştur
Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,39 ve 0,29 puan artarak yüzde 11,57
ve yüzde 11,32 olarak gerçekleşmiştir

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal ve gıda
gruplarının katkıları sırasıyla 0,43 ve 0,28 puan artmış, enerji, hizmet ve alkol-tütün-altın gruplarının
katkıları ise sırasıyla 0,33, 0,26 ve 0,14 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar
azalmıştır Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda yüksek seyretmeye devam
ederken, hizmet grubunda gerilemiştir

Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 0,58 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,99 puan düşüşle yüzde
10,84’e gerilemiştir (Grafik 5). Yıllık enflasyon ulaştırma hizmetlerinde belirgin olmak üzere lokanta-otel ve
kira gruplarında gerilerken, haberleşme ve diğer hizmetlerde yükselmiştir . Ulaştırma
hizmetlerinde yıllık enflasyon baz etkisiyle önemli ölçüde gerilemiş, aylık fiyat düşüşünde şehirlerarası
otobüs ücreti (yüzde -6,31) belirleyici olmuştur. Lokanta-otel grubunda bu dönemde yemek hizmetleri
fiyatları yüzde 0,83 oranında yükselmiş, konaklama fiyatlarındaki artış yüzde 0,12 ile sınırlı kalmıştır. Diğer
hizmetler grubunda kura duyarlı olan kişisel ulaştırma araçlarının bakım ve onarımı ile dişçilik ücreti
fiyatlarında artış gözlenirken, eğitim hizmetlerinde uygulamaya konulan KDV indirimi fiyatlara olumlu
yansımıştır.

Temel mal grubu enflasyonu Eylül ayında 1,66 puan artışla yüzde 11,68 olmuştur . Bu dönemde
yıllık enflasyon dayanıklı mal ve diğer temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı grubunda gerilemiştir
Grup enflasyonundaki artışın sürükleyicisi dayanıklı mallar olmuş; bu artışta döviz kuru
gelişmeleri ve talep koşulları belirleyici olmuştur. Altın hariç dayanıklı mallarda fiyat artışları alt kalemler
genelinde hızlanarak devam etmiş (aylık yüzde 3,70), bu gelişmede beyaz eşya (yüzde 7,14), otomobil
(yüzde 4,11) ve mobilya (yüzde 3,30) grupları öne çıkmıştır. Otomobil fiyatlarındaki artışta matrah ve ÖTV
değişikliklerinin de etkili olduğu değerlendirilmektedir. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar mevsimsel
ortalamalara kıyasla oldukça zayıf bir seyir izleyerek yataya yakın seyretmiş, yıllık enflasyon yüzde 6,79’a
gerilemiştir. Bu dönemde, diğer temel mal grubu fiyatları birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak yüzde
1,54 artmıştır.

Enerji grubu fiyatları Eylül ayında yüzde 0,50 oranında artmıştır . Bu dönemde tüpgaz, şebeke
suyu ve akaryakıt fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Grup yıllık enflasyonu doğalgaz fiyatlarındaki yüksek
baz etkisiyle 2,82 puan azalarak yüzde 6,77 olmuştur . Ekim ayından itibaren geçerli olmak üzere
hanehalkı, sanayi ve ticarethaneler tarafından kullanılan elektrik fiyatlarında yapılan artışın önümüzdeki
dönemde grup enflasyonunu yukarı yönlü etkileyeceği değerlendirilmektedir.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 1,44 puan artarak yüzde 14,95’e yükselmiştir
Yıllık enflasyonu 2,11 puan artışla yüzde 17,47’ye yükselen işlenmemiş gıda grubu bu
gelişmede daha belirleyici olurken, işlenmiş gıda yıllık enflasyonu 0,93 puan artarak yüzde 12,79 olmuştur
İşlenmemiş gıda grubunda, mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarının
Eylül ayında sınırlı bir oranda yükseldiğine, diğer işlenmemiş gıda grubu fiyatlarının ise yatay seyrettiğine
işaret etmektedir. İşlenmiş gıda fiyatları Eylül ayında yüzde 1,48 oranında artarken, bu gelişmede Ağustos
ayında olduğu gibi ekmek ve tahıllar grubu (yüzde 1,96) öne çıkmıştır. Bu dönemde diğer işlenmiş gıda
grubunda da fiyat artışları hızlanmış ve yıllık enflasyon katı ve sıvı yağlar öncülüğünde yükselmiştir. Bu
gelişmeler sonucunda, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon bir miktar artarak yüzde
13,47 olmuştur

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında yüzde 2,65 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,80 puan artarak
yüzde 14,33 olmuştur . Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru
gelişmelerinin belirleyici olduğu değerlendirilmektedir. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının
mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu dönemde belirgin ölçüde yükselmiştir.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda gerilerken diğer alt gruplarda
yükselmiştir . Aylık bazda, enerji fiyatları yatay seyretmiş; elektrik üretimi
ve dağıtımı, su temini ve ham petrol fiyatlarında artış gözlenirken, rafine edilmiş petrol ürünleri ve gaz
imalatında fiyatlar gerilemiştir. Ara malları grubu fiyat artışlarında demir-çelik, plastik ürünler, temel
kimyasallar, kağıt ürünleri ve tekstil öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki artışta metal yapı ürünleri,
motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları ve makineler etkili olmuştur. Dayanıklı tüketim malları fiyatları
mobilya ve tüketici elektroniği ürünleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta
katı-sıvı yağlar belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı
baskılar güçlenerek devam etmiştir.