TCMB, , tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskıların etkisini sürdüğünü bildirdi

Merkez Bankası, bildirdi.

 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Eylül ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.
 
Özet

Tüketici fiyatları Eylül ayında yüzde 1,25 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,33 puan yükselişle yüzde 19,58’e
ulaşmıştır. Tüketici enflasyonundaki yükselişte enerji ve hizmet fiyat gelişmeleri etkili olmuştur. Bu
dönemde petrol, doğal gaz ve kömür fiyatlarındaki artışlarla birlikte uluslararası enerji fiyatları olumsuz bir
görünüm kaydetmiştir. Eşel mobil sistemi akaryakıt fiyatları üzerindeki baskıları sınırlasa da, yurt içi enerji
fiyatları şebeke suyu ile kömür ve odun gibi katı yakıt fiyatları kaynaklı olarak artmıştır. Yaz aylarında
hızlanan gıda yıllık enflasyonu bu dönemde sınırlı bir oranda gerileyerek yüksek seviyesini korumuştur.
Temel mal yıllık enflasyonu dayanıklı tüketim mallarında bir önceki yıldaki yüksek bazın da etkisiyle
yavaşlamıştır. Bu dönemde, hizmet enflasyonu süregelen açılma etkilerine de bağlı olarak yükselirken
hizmet enflasyon görünümünde okul ve üniversitelerin açılmasına bağlı etkiler dikkat çekmiştir. Hizmet fiyat
gelişmelerinin yansımasıyla B ve C göstergelerinde yıllık enflasyon artmış, göstergelerin yakın dönem
eğilimlerinde yavaşlama kaydedilmekle birlikte yüksek seviyeler korunmuştur.

Değerlendirmeler

Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 1,25 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 0,33 puan artarak yüzde
19,58 olmuştur . Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,17 ve 0,22
puan artarak yüzde 18,63 ve yüzde 16,98 olarak gerçekleşmiştir

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre hizmet, enerji ve
alkoltütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,30, 0,24, 0,01 puan artmış, temel mal ve gıda gruplarının katkıları
sırasıyla 0,16 ve 0,06 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde azalış
izlenmiştir . Bir önceki ayda vurgulandığı gibi kapanma ve açılma dönemleri yakın dönem
enflasyon eğiliminde dalgalanmalara sebep olmaktadır. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda
daha belirgin olmak üzere işlenmiş gıda ve temel mal gruplarında azalırken, hizmet grubunda artış
göstermiştir

Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 1,62 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 1,18 puan artarak yüzde
15,06 olmuştur . Yıllık enflasyon, haberleşme hizmetlerinde gerilerken, ulaştırma ve lokanta-otelde
daha belirgin olmak üzere diğer alt gruplarda yükselmiştir . Hizmet grubu yıllık enflasyonundaki
yükselişte okul ve üniversitelerin açılmasıyla birlikte bağlantılı sektörlerde (üniversite harcı, yurt, servis
ücreti vb.) gerçekleşen güçlü fiyat artışlarının etkisi belirleyici olmuş, eğitim sektöründe sona eren geçici KDV
indirimleri söz konusu fiyat artışlarını daha belirgin hale getirmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde
2,80 oranında artarken, servis ücretlerindeki yükselişe bağlı olarak otobüs ile şehir içi yolcu taşımacılığı
kalemindeki artış öne çıkmıştır. Lokanta-otel alt grubunda, yemek hizmetleri fiyatlarındaki yüksek aylık
artışlar Eylül ayında da (yüzde 2,03) devam ederken, konaklama hizmetleri fiyatlarındaki yükselişte yurt
ücretlerindeki artış etkili olmuştur. Bu gelişmelerle, lokanta-otel alt grubunda yıllık enflasyon yüzde 23,27’ye
ulaşmıştır. Son dönemde aylık artışları hızlanan kirada Eylül ayında da benzer bir eğilim hâkim olmuş (yüzde
1,29), yıllık enflasyon yüzde 10,85’e yükselmiştir. Diğer hizmetler alt grubunda ise üniversite eğitimi ile
birlikte kreş ve gündüz bakımevi ücretlerindeki artışa bağlı olarak sosyal hizmetler kalemleri öne çıkmıştır.


Temel mal yıllık enflasyonu Eylül ayında 0,90 puan gerileyerek yüzde 19,38 olmuştur (Grafik 5). Bu dönemde
yıllık enflasyon dayanıklı mal ile giyim ve ayakkabı gruplarında gerilerken, diğer temel mallarda yatay bir
seyir izlemiştir . Dayanıklı mal fiyatları Eylül ayında yüzde 1,96 artmış, bu gelişmede indirim
kampanyalarının sonlandığı mobilya grubunun fiyat artışı (yüzde 8,24) öne çıkmıştır. Beyaz eşya
fiyatlarındaki aylık artış eğilimi sürerken, otomobil fiyatları ılımlı bir görünüm sergilemiştir. Bu gelişmelerle,
dayanıklı mal grubu yıllık enflasyonu bir önceki yıldaki yüksek bazın da etkisiyle 2,09 puan azalarak yüzde
22,12’ye gerilemiştir. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar Eylül ayında yataya yakın (yüzde -0,22) seyretmiş
ve yıllık enflasyon sınırlı bir düşüşle yüzde 7,11 olmuştur.

Enerji fiyatları Eylül ayında yüzde 2,20 oranında artmıştır. Bu dönemde uluslararası enerji fiyatları
petrol, doğalgaz ve kömür fiyatları öncülüğünde kayda değer bir yükseliş göstermiştir. Yurt içinde ise şebeke
suyu (yüzde 5,19) ve odun, kömür gibi katı yakıt (yüzde 13,00) fiyatlarındaki artışlar öne çıkarken, akaryakıt
fiyatları ÖTV miktarı sıfırlanan LPG fiyatlarındaki artışın etkisiyle yüzde 0,60 oranında yükselmiştir. Bu
dönemde tüp gaz fiyatlarında da bir miktar artış izlenirken, eşel mobil sistemi enerji fiyatları üzerindeki
baskıları hafifleterek tüketici enflasyonunu sınırlamaya devam etmiştir. Bu gelişmelerle yıllık enerji
enflasyonu Eylül ayında 2,05 puan yükselerek yüzde 22,77 olmuştur .

Gıda ve alkolsüz içecek yıllık enflasyonu 0,21 puan düşerek yüzde 28,79 olmuştur. Yıllık
enflasyon işlenmemiş gıda grubunda sınırlı bir miktar gerileyerek yüzde 32,06 olurken, işlenmiş gıda
grubunda yüzde 25,79 ile yataya yakın seyretmiştir. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten
arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarında Eylül ayında son iki aydır gözlenen yüksek artışlar
sonrası bir miktar düzeltmeye (yüzde -4,06) işaret etmiş, grup yıllık enflasyonu yüzde 33,41’e gerilemiştir. Bu
dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubunda yumurta fiyatlarında yüksek artışın devam ettiği izlenirken,
tarımsal kuraklıktan olumsuz etkilenen bakliyat fiyatlarındaki yükseliş de dikkat çekmiştir. Aylık fiyat artışı
bir miktar yavaşlayarak yüzde 1,46 olarak gerçekleşen işlenmiş gıda grubunda ekmek-tahıllar, alkolsüz
içecekler ile uluslararası fiyatı artış kaydeden kahve öne çıkan alt kalemler olmuştur. Bu gelişmelerle taze
meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 27,88 seviyesine yükselmiştir.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında yüzde 1,55 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 1,56 puan azalarak yüzde
43,96 olarak gerçekleşmiştir . Üretici fiyatlarındaki bu gelişmede süregelen dış fiyat
baskıları, arz kısıtları ve enerji fiyatları belirleyici olmaya devam etmiştir. Öte yandan, petrol ve ana metal
hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi bu dönemde gerilemiştir .

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji yıllık enflasyonundaki artış ön plana çıkmıştır.
Aylık bazda fiyat artışları alt gruplar geneline yayılırken, en belirgin artış yüzde 2,73
ile dayanıklı tüketim malları imalatında gerçekleşmiştir. Eylül ayında dayanıklı tüketim malları grubu
fiyatlarında meydana gelen artışta mobilya, ev aletleri ve tüketici elektroniği etkili olurken, dayanıksız
tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte meyve-sebze, süt ve diğer gıda ürünleri ile bazı tekstil ve giyim
ürünleri öne çıkmaktadır. Sermaye malı grubundaki yüzde 1,98’lik artışta metal ile bağlantılı ürünler,
motorlu kara taşıtları ile bunların parça ve aksesuarları ve makinelerin etkisi hissedilmiştir. Enerji grubu
fiyatları ise rafine edilmiş petrol ürünleri, elektrik, su ve kömür fiyatları öncülüğünde yükselmiştir. Ara
malları grubundaki artışta demir-çelik ve ferro alaşımlar, tahıl ürünleri, kağıt ürünleri ve inşaatla bağlantılı
kalemlerdeki fiyat artışları dikkat çekmiştir. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları
kaynaklı baskılar etkisini sürdürmüştür.