3 Nisan haftasında harcamalar, 13 Mart haftasına kıyasla %34 azaldı- TEPAV

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) "COVID-19’un Tüketici Harcamalarına Etkisi" başlıklı değerlendirme notunun 2. sayısını yayımlandı :

Tüketim eğilimlerini arz ve talep ekseninde çeşitli veriler üzerinden takip etmek mümkün ancak içerisinde bulunduğumuz süreçte, verileri mümkün oldukça anlık takip edebilmek önem arz ediyor. Bu kapsamda TCMB Banka Kartı ve Kredi Kartı Harcama Tutarları haftalık verisi tüketici harcamalarının takibine olanak sağlıyor. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) Kart Monitör araştırması 2017 verilerine göre 10 kişiden 7’si ödemelerinde kredi kartını tercih ediyor ve COVID-19 nedeniyle birçok kişinin ödemelerinde özellikle kredi kartını tercih ettiği biliniyor.
Bu bülten kapsamında, COVID-19’un tüketici harcamaları açısından yarattığı etkiyi takip edebilmek amacıyla, TCMB Banka Kartı ve Kredi Kartı Harcama Tutarları verisi incelenmektedir. “COVID-19’un Tüketici Harcamalarına Etkisi Bülteninde”, harcama kalemlerine göre tüketicilerin haftalık ve aylık banka kartı/kredi kartı harcaması ve haftalık/yıllık değişimleri ele alınmaktadır.
3 Nisan haftasında harcamalar, 13 Mart haftasına kıyasla %34 azaldı
3 Nisan haftasında banka kartı ve kredi kartı kullanılarak 14,1 milyar TL tutarında harcama yapıldı. Bir önceki haftaya kıyasla harcama tutarı 626 milyon TL (yüzde 5) arttı. İşlem adedi ise yüzde 3 azalarak 80 milyona geriledi. Bir önceki yılın aynı dönemine (15 Mart - 5 Nisan 2019) göre kıyaslandığında 13 Mart - 3 Nisan 2020’de yapılan harcamaların tutarı yüzde 2, işlem adedi ise yüzde 7 azaldı.
Şekil 1 - Banka kartı ve kredi kartı işlem adedi ve harcama tutarı, 3 Ocak - 3 Nisan 2020
Kaynak: TCMB, TEPAV hesaplamaları
Alışveriş yöntemi bakımından incelendiğinde 3 Nisan haftasında yapılan toplam harcamaların 3,8 milyar TL’si (yüzde 27) internet üzerinden, 898 milyon TL’si (yüzde 6) mektupla/telefonla yapıldı. Ayrıca toplam harcamaların yüzde 3’ünü (355 milyon TL) gümrük vergisi ödemeleri oluşturdu. Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında internet üzerinden yapılan alışverişler yüzde 24, mektupla/telefonla yapılan alışverişler yüzde 7, gümrük vergisi ödemeleri yüzde 16 arttı.
İlk COVID-19 vakasının görüldüğü 13 Mart haftasında panik tüketim nedeniyle harcamalar artmış, 20 Mart haftasında zorunlu tüketim harcamalarına yönelim görülmüş ve 27 Mart
haftasında bir önceki haftaya kıyasla tüm harcama kalemlerinde azalış görülmüştü. 3 Nisan
haftasında ise bazı harcama kalemlerinde hareketlilik görüldü.
Online eğitime geçiş ile 13 Mart haftasında artış gösteren ve daha sonrasında azalan
elektrik-elektronik eşya, bilgisayar harcamaları, 3 Nisan haftasında tekrar arttı. Bir önceki
haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında yüzde 9 artan elektrik-elektronik eşya, bilgisayar
harcamaları 13 Mart haftasından bu yana ise yüzde 11 azalmış oldu. Eğitim/kırtasiye/ofis
malzemeleri harcamaları ise 3 Nisan haftasında bir önceki haftaya kıyasla yüzde 14 arttı.
Ancak bu artış, 13 Mart haftasına kıyasla yüzde 46 düşüşün önüne geçemedi.
Telekomünikasyon harcamaları ise paralel olarak bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan
haftasında yüzde 4 arttı. Böylece 3 Nisan haftasında eğitime yönelik harcamalara yönelim
olduğu görüldü.
27 Mart haftasında düşüşün görüldüğü market ve alışveriş merkezleri ve çeşitli gıda
harcamaları, 3 Nisan haftasında sınırlı seviyede hareketlilik gösterdi. Bir önceki haftaya
kıyasla market ve alışveriş merkezleri harcamaları yüzde 1 artarken, çeşitli gıda harcamaları
yüzde 2 azaldı.
Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında hizmet sektörü harcaması yüzde 14, yapı
malzemeleri, hırdavat, nalburiye harcaması yüzde 7, araç kiralama-satış/servis/yedek parça
harcaması ve kulüp/dernek/sosyal hizmetler harcaması yüzde 6 arttı.
Turizm ve eğlenceye yönelik harcamalar; havayolları, seyahat acenteleri/taşımacılık,
konaklama ve kumarhane/içkili yerlerde yapılan harcamalar düşüşünü sürdürdü. 13 Mart
haftasına göre kıyaslandığında 3 Nisan haftasında, kumarhane/içkili yerlerde yapılan
harcamalar yüzde 93, havayolları harcaması yüzde 86, konaklama harcaması yüzde 79,
seyahat acenteleri/taşımacılık harcaması yüzde 67 azalmış oldu. Bir önceki haftaya kıyasla 3
Nisan haftasında, havayolları harcaması yüzde 27, konaklama harcaması yüzde 13 ve
seyahat acenteleri/taşımacılık harcaması yüzde 12 azaldı; kumarhane /içkili yerlerde yapılan
harcamalar ise yüzde 13 arttı.
Yemek, giyim ve aksesuar, mobilya ve dekorasyon harcamaları 13 Mart haftasına kıyasla 3
Nisan haftasında sırasıyla yüzde 82, yüzde 77 ve yüzde 46 azaldı. Bir önceki haftaya kıyasla
ise 3 Nisan haftasında yemek harcaması (yüzde 7), mobilya ve dekorasyon harcaması
(yüzde 2) azalırken, giyim ve aksesuar harcaması sınırlı bir artış (yüzde 1) gösterdi.