BETAM, GSYH’nin 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla %7,5 oranında daralmasını bekliyor

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM)
Haziran ayı 'Ekonomik Büyüme ve Tahminler' değerlendirmesini yayınladı:

Kesinleşen Nisan ve kısmen açıklanan Mayıs ayı GSYH öncü göstergeleri
ile yaptığımız hesaplamalara göre 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki
yılın aynı çeyreğine kıyasla GSYH’nin yüzde 7,5 oranında daralmasını
bekliyoruz. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle yaptığımız
hesaplamalarla ise 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla
GSYH’nin yüzde 6,5 küçüleceğini öngörüyoruz.

Neredeyse tüm öncü göstergelerin azalma kaydettiğini belirtmek isteriz.
Büyümeye ne tüketim ne yatırım ne de dış ticaret yoluyla olumlu bir katkı
söz konusudur. Ekonomiyi canlandırma çabalarının (TCMB’nin faiz indirimleri
ve kamu bankalarının düşük faizli kredileri, esnaf destek paketi) başarılı
olup olmayacağı ve pandemide ikinci bir dalga ihtimali belirsizliğini korumaktadır.
Haziran ayı verileri yayınlandığında bu çabaların ekonomiyi nasıl etkilediği
ve ikinci çeyrek büyümesi ile ilgili daha net bir fikrimiz olacaktır.

Tüketim harcamaları azalıyor

2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla konut ve
tüketici kredilerindeki ılımlı artışlar haricinde tüm mevsim ve takvim
etkilerinden arındırılmış tüketim öncü göstergelerinde keskin düşüşler
olduğu görülmektedir. En sert daralmalar dayanıklı ve dayanıksız tüketim
malları (sırasıyla yüzde 46,5 ve yüzde 31,5) ile ithal tüketim mallarında
(yüzde 27,4) gerçekleşmiştir. Konut kredileri aynı dönemde yüzde 0,6
ile ılımlı bir artış kaydederken tüketici kredileri ve bireysel kredi kartlarında
ise yüzde 2,2 ile yüksek bir artış kaydedilmiştir

Kıyaslamayı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yaptığımızda, 2020
yılının ikinci çeyreğinde dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında ve
ithal tüketim mallarında benzer daralmalar olduğunu görmekteyiz (sırasıyla
yüzde 48,7, yüzde 28,4 ve yüzde 17,1). ÖTV ve kamu tüketim harcamalarında
ılımlı artışlar olacağını, tüketici ve konut kredilerinde ise yıllık büyümelerin
oldukça yüksek seyrettiğini hesaplıyoruz

Yatırım göstergeleri ekside

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriye göre, 2020 yılının
ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla ticari krediler ve perakende
sektörü stokları haricinde tüm yatırım göstergelerinin ciddi oranlarda
azalmasını bekliyoruz. Son üç aydaki üretim hacmi ve ara yatırım malı
sanayi üretim endeksi yüzde 31,6 gerileyeceğini, yatırım malı kapasite
kullanım oranının yüzde 25,9 ve yatırım malı ithalatının ise yüzde 21,2
daralacağını hesaplıyoruz. Ticari kredilerde yüzde 14,9 ile son derece
güçlü bir büyüme yaşanacağını ve perakende sektörü stoklarında yüzde
8,7 artış olmasını bekliyoruz

Kıyaslamayı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yaptığımızda yine
benzer bir tabloyla karşılaşıyoruz. Yatırım male ithalatının yıllık bazda
yüzde 3,9 artış göstermesi haricinde son üç aydaki üretim hacminde,
ara malı ve yatırım malı üretimlerinde sert düşüşler olduğu görülüyor.
Ticari kredilerde de yine güçlü bir artış olacağını hesaplıyoruz

Dış ticaret daralıyor

2020 yılının ilk çeyreğinde, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış
dış ticaret rakamlarına baktığımızda ihracatın bir önceki döneme göre
yüzde 33,9 ve ithalatın yüzde23,2 daralacağını hesaplıyoruz (Tablo 6).
Bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla baktığımızda ise ihracat ve
ithalattaki daralmaları sırasıyla yüzde 36,4 ve yüzde 14,6 olarak tahmin
ediyoruz

Korona virüs salgınının tüm ekonomileri olumsuz etkilemesiyle dış
ticaretteki kayıplar kaçınılmaz hale geldi. Türkiye için ihracatın ithalattan
daha hızlı küçülmesi ise dış ticaretin ekonomiyi baskılayacağı sinyalini
veriyor. Yaz aylarında turizm sektörünün kayıplarının devam etmesi bu
tabloyu daha da ağırlaştırabilir.

Genel değerlendirme

GSYH tahmininde kullandığımız diğer mevsim ve takvim etkilerinden
arındırılmış değişkenlerin hepsinde önemli azalmalar olacağını tahmin
ediyoruz. En dikkat çekici azalma hizmet sektörüne olan talepte yüzde
47,5 ile öne çıkıyor. İmalat sanayi üretim endeksi yüzde 35,3 daralma
gösterirken gelecek 12 ay yatırım beklentisi de yüzde 32,1 küçülerek
piyasadaki karamsarlığa işaret ediyor
.
Geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında, bütün kalemlerde daralma
yaşanmıştır. Benzer şekilde en sert düşüş hizmetlere olan talepte (yüzde
51,8) olurken bunu gelecek 12 ay yatırım beklentisi ve imalat sanayi
üretim endeksi izlemiştir (sırasıyla yüzde 30,9 ve yüzde 30,8 küçülme)

Kesinleşen Nisan ve kısmen açıklanan Mayıs ayı öncü göstergeleri
ışığında 2020 yılının ilk çeyreğinde GSYH’nin çeyreklik bazda yüzde
6,5, yıllık bazda ise yüzde 7,5 küçüleceğini tahmin ediyoruz. Neredeyse
tüm öncü göstergelerin daralma kaydettiğini belirtmek isteriz. Ekonomiyi
canlandırma çabalarının (TCMB’nin faiz indirimleri ve kamu bankalarının
düşük faizli kredileri, esnaf destek paketi) başarılı olup olmayacağı ve
pandemide ikinci bir dalga ihtimali belirsizliğini korumaktadır. Haziran
ayı verileri yayınlandığında bu çabaların ekonomiyi nasıl etkilediği ve
ikinci çeyrek büyümesi ile ilgili daha net bir fikrimiz olacaktır.