İstanbul, Bizans ve Osmanlı’daki gibi sebze- meyve tedarik güzergahını kara yerine denizden oluşturmalı - S Bilişim Danışmanlık

S Bilişim Danışmanlık tarafından hazırlanan Gıdanın Eko-Politiği sunumu aşağıda bulunuyor:

Sebze-meyvede fiyatların düşmesi arzın her yerde belli eşiği aşmasıyla mümkün, illerde ekim alanları üretilmeli ve işletilmelidir. Bunun için uygun tüm illerde şehir planlamalarında yaklaşık 1/6 tarım alanı zorunlu tutulmalıdır.
Sebze-meyvede fiyatların düşmesi: İstanbul için çözüm özeldir. İstanbul, aynı Bizans ve Osmanlı’daki gibi sebze- meyve tedarik güzergâhını kara yerine denizden set etmelidir. Eski İstanbul resimlerinde Haliç-Kadıköy-Unkapanı-Eminönü’nde mavna-kayıklar hatırda, boşuna değildir.

İstanbul Anadolu ve Avrupa yakasında elektronik-randevulu işletilen ikişer büyük rıhtım, deniz yoluyla gelen sebze-meyvenin yanaşma, teslim ve dağıtım merkezi haline getirilmelidir. Karşılık olarak Antalya’da yine randevulu çalışan tercihen doğu-batı aksta iki rıhtım devreye alınmalıdır.

Mevcut işleyişte Antalya’da üretici, ürünlerini nakledebilmek için yaklaşık 20-25 tondan başlayarak 40-45 tona dek ölçek bulmak zorunda, sistem aracılığa yönelticidir. Ölçek etki ve uzun müddetli nakliyat, sebze-meyvede kimyasal kullanımına sevk edicidir.

Antalya’da üretici üretimini 2-3’er tonluk ölçekler halinde sevk edebildiğinde sebze-meyvede aracılık ortadan kalkacak, günlük kesim ve tüketime geçilebilecek, kimyasal kullanımına gerek kalmayacaktır.
Fabrika-gemi, randevulu sistemde taşıyıcı konveyörlerle ürünleri gemiye alacak, tartacak, uzmanlarca tasnifleyecek ve ürün-miktar kodlu belgeyi üreticiye verecektir.
Ürün-miktar kodlu belgeyle üretici, aynı gece, bar-kodlu istifler halinde fabrika-gemi üstünde borsa şeklinde merkezde alım-satımı yapılan sebze-meyve bedelini takastaki üretici hesabında görecektir. Yine elektronik ortamda alıcı, satın aldığı ürün-istifi randevulu sistemde rıhtım yanaşma hattında belli saat-dakikada beklemeden teslim alacaktır.
İstiflerin miktar ve alt dağılımları talebe göre; market-zinciri, toptancı, lokantacı, perakendeci, sair uyarlanmış olacaktır. Geemi içinde istiflerin sıralaması çıkışa göre hazır, alıcı belli, randevusuna göre teslim alacaktır. Aynı üreticideki gibi alıcıda da taşıma miktarları 3 ton ideal ölçeğe yakınsayacaktır.
Fabrika-gemiler aşağıdan yukarıya; atık işleme-gübre, sebze-meyve işleme ve paketleme, istifleme şeklinde fabrika bölümünden, en üstteyse altta istiflenmiş ve satışa hazır hale getirilmiş sebze-meyvenin elektronik alım-satım ve elektronik takas odalarıdır.
İstanbul’a sebze-meyve, “ilk-evvel Antalya’dan” bilahare Mersin-Fethiye’den frigorifik fabrika-gemilerle nakledilmelidir. Gemiler; CNG ile çalışan, soğutmalı, süratli, atık işlemeli, tartma-tasnifleme-paketleme-istifleme ve etiketleme mekanik ve elektronik sistemlerine sahip olmalıdır.
Nerdeyse sıfır kayıplarla paketlenmiş ürünler, market-pazarlarda el değmeden ve tartı gerektirmeksizin satılabilecek, israf bitirilecektir. Küçük yüzdelerle kayıplar gemi alt bölümünde paket-gübreye dönüştürülecek, üreticiye iade edilecektir.
Üretici ve alıcılar eleektronik ortamda karşılaşacak, elektronik alım-satım ve takas tüm sistemi kayıt altına alacaktır. Milyarlarca liralık nakit tutma gereği ve finansal kayıp engellenmiş olacaktır. Kamunun tek kuruş vergi kaybı olmayacaktır. Hal ve depolardaki, nakliyattaki kayıplar ortadan kalkacak, varsa depolama gerekleri kolaylaşacaktır.
Fabrika-gemilere İstanbul ve Antalya, Mersin ve Muğla belediyeleri, market zincirleri, üreticiler ortak olmalı, başlangıçta kamu ortaklığı düşünülebilirdir. Sistem bütünü bir paket haline imtiyaza uygun, tercihten değildir.
Fabrika-gemi sistemi günlük on-binlerce kamyon-tır nakliyatını sıfırlayacak, yılda sadece 10 gün kadar denizde fırtına döneminde aksaklık yaşanabilecektir. Elde edilecek tasarrufun ederi makul tahminle nakliyatta 200’de 1 ‘e dek düşüştür.
Misal; tarlada 50 kuruş fiyatlanabilen domates bizzat üretici tarafından fabrika-gemiye teslim edilecek, 5-10 kuruşluk masrafla nakledilecek-işlenecek-paketlenecek-markette rafta yerini alabilecektir.
Fabrika-ggemi güzergâhları bilahare ilk-evvel Kırım’a uzatılmalı, Kırım-Moskova tren hattı devrededir. Moskova’nın sebze-meyve tedarikleri aynı sistemle cevaplanmalıdır. Fabrika-gemi tekniği Avrupa güneyinin taze sebze-meyve tedariklerini cevaplamada elverişlidir.