Makro Perspektif - Ukrayna Karşı Saldırı ve ZNPP Durumu (Enver Erkan/Tera Yatırım )

Ukrayna Karşı Saldırı ve ZNPP Durumu
 
Rusya ve ZaporizhzhyaNPP…
 
• Ne oluyor?
 
4 Mart'tan bu yana, Rus birlikleri Ukrayna topraklarında Dnipro Nehri'ne ve özellikle nehrin güney kıyısında bulunan nükleer santrale kadar ilerledi.
 
 
Ukrayna ve Zaporizhzhya nükleer santrali… Rusya, uluslararası toplum tarafından tanınmayan bir hamleyle 2014 yılında Kırım'ı ilhak etmişti… Kaynak: Financial Times
 
Şimdi Rus işgali altında ön saflarda yer alan Ukraynalılar, işgalciler geldiğinden beri istasyonu koruyor. Ruslar geldiğinde personelin çoğu kaçtı ve en cesurları nükleer bir felaketten kaçınmak için zorunlu olarak kaldı. Santrali işleten personel, yine sürekli bombardıman altında olan Enerhodar adlı santral bölgesinde yaşamakta ve personel hem fiziksel hem de zihinsel olarak tehlike altındadır. Savaşın başlangıcından bu yana, en az 2 personel bombardıman sonucu öldü, diğer birçok kişi Rus işgalciler tarafından işkence ve tehdit edildiğini bildirdi.
 
Sadece Temmuz ayının sonundan bugüne kadar NPP, ZNPP'yi insanlığın yaşadığı en tehdit edici nükleer felaket haline getiren sürekli bombardıman altındadır. Toplam kapasitesi 6000 MW olan nükleer santral eğer herhangi bir saldırı sonucu patlarsa, 1986'daki Çornobil felaketinin yaklaşık 3 katıyla sonuçlanacaktır (bombardımanın kökenleri, çatışmanın her iki tarafından da karşılıklı olarak suçlamalara konu oldu, ancak Rusya'nın nükleer santrali bombaladığını söyleyen daha somut kanıtlar görünüyor).
 
Tehdidin ne kadar büyük olduğu nedeniyle BM, enerji santralini araştırmak ve güvenliğini organize etmeye yardımcı olmak için IAEA'dan 14 kişilik bir ekip gönderdi. Geçen hafta, operasyon başkanı, Rus askeri teçhizatının tesiste bulunduğunu ve nükleer güvenlik ve güvenliğin sağlanması için 7 vazgeçilmez sütunun tümünün ihlal edildiğini gösteren raporunu gönderdi.
 
Ukrayna karşı saldırıları… Durumu daha net anlamak için öncelikle Rus işgali altındaki Ukrayna haritasına bakalım.
 
 
Ukrayna'da Rus askeri kontrol bölgeleri (15 Mayıs)… Kaynak: Institute for the Study of War, BBC
 
• Güneyde…
 
Ukrayna, Ağustos ayının sonundan bu yana güneye karşı taarruzunu sürdürmeye devam ediyor; Üst düzey ABD'li yetkililer ve Ukraynalı yetkililer Çarşamba günü CNN'ye verdiği demeçte, Ukrayna kuvvetlerinin Rus işgali altındaki Kherson bölgesinin çoğunu yıl sonuna kadar geri alma iddialı hedefiyle güneyde kazanımlar elde ettiğini söyledi.
 
Video ve uydu görüntülerinin coğrafi konumuna göre, geçen hafta, komuta noktalarına, mühimmat depolarına ve yakıt rezervlerine yönelik sürekli saldırıların ardından, işgalin başlangıcından bu yana Ukraynalılar tarafından en iddialı kara saldırıları görüldü.
 
Üst düzey bir ABD'li yetkiliye göre, ABD, Ukrayna kuvvetlerinin şu anda Dnipro Nehri'nin batısında konuşlanmış olan Rus birliklerini kesmek ve izole etmek amacıyla Rus tedarik hatlarına saldırmada bir miktar başarı elde ettiğini gözlemledi.
 
• Doğuda…
 
Ukraynalılar güneyde ilerlerken, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Rus işgali altındaki Kuzeydoğu bölgesi Harkov'u zorluyor.
 
Washington merkezli bir analitik grup olan Savaş Araştırmaları Enstitüsü (ISW), Çarşamba günü çatışma hakkındaki günlük raporunda Kiev’in "muhtemelen 7 Eylül'de doğu Kharkiv Oblastı'ndaki Rus kontrolündeki topraklara en az 20 km ilerlemek ve yaklaşık 400 kilometrekarelik bir alanı geri almak için taktiksel sürpriz kullandığını" söyledi.
 
ISW, "Ukrayna kuvvetleri muhtemelen Rus birliklerinin, teçhizatının ve genel operasyonel odağın yeniden tahsis edilmesinden ihtiyatlı bir şekilde yararlanarak Harkov Oblastı'ndaki kritik noktalara yerelleştirilmiş karşı taarruzlar başlatmak için kullandı" dedi.
 
Ukraynalı yetkililere ve CNN tarafından coğrafi olarak Kırım'da hareket eden teçhizatın görüntülerine göre, Rusya son haftalarda Kherson bölgesindeki Ukrayna karşı saldırısı öncesinde saflarını güçlendirmek için bazı kuvvetlerini güneye yeniden yerleştirdi.
 
 
Ukrayna'da Rus askeri kontrol bölgeleri (11 Eylül)… Kaynak: Institute for the Study of War, BBC
 
Rus savunma hatlarını kırdıktan sonra, birkaç Ukraynalı özel kuvvet birimi 50 kilometre uzaklıktaki Kupiansk kasabasına doğru hücuma geçerek Rus ordusunun kuzey Donbas'a giden ana ikmal yollarından birini kesti.
 
Pazar günü, görsel kanıtlar Ukrayna'nın üç büyük şehrin (Kupiansk, Izium ve Vovchansk) kontrolünü yeniden ele geçirdiğini doğruladı. Rus ordusu, Harkov'un kuzeyindeki sınıra geri itildi. Ukrayna ordusunun başkomutanı Valerii Zaluzhnyi akşam yaptığı açıklamada, "Eylül ayının başından bu yana 3 bin kilometrekareden fazla alan Ukrayna kontrolüne geri döndü" dedi.
 
Rusya için ne anlama geliyor? Bu karşı saldırı, işgalin başlangıcından bu yana Rus ordusunun aldığı en büyük yenilgidir. Ruslar bölgeden kaçarken arkalarında Ukraynalı askerler tarafından alınan çok sayıda mühimmat, silah, yiyecek vb. bırakmıştır. Bu askerler, askeri teçhizatın, çoğunlukla 70'ler-80'lerden kalma, oldukça eski olduğunu bildirdi. Bu 2 anlama gelebilir:
 
• Bu, Rusya'nın hala savaşın ilk aşamalarında olduğunu gösterdiği için Ukrayna için kötü bir haber. Rusya, ciddi bir saldırı göndermeden önce düşmanı kırılgan hale getirmek için en az deneyimli askeriyle birleşik olarak en eski ekipmanını kullanıyor.
• Rusya, işgal ettiği bölgenin tamamını kapsayacak yeterli miktarda yeni ekipman bulmakta zorlanıyor. Bu, büyük olasılıkla Rusya'nın, Doğu'ya karşı taarruzdan önce başlayan kayıplarını hafifletmek için Güney'deki teçhizatı hareket ettirdiği için.
 
Rusya'nın bu tür kayıplara üzüldükten sonra karşı bir karşı taarruza girişmeyeceğini hayal etmek zor. Ülkenin savunma bakanı, Kiev'in yıldırım saldırısının "beklenenden çok daha iyi" gittiğini söyleyerek, Ukrayna'nın olası Rus karşı saldırısından yeniden ele geçirdiği geniş bölgeyi güvence altına alması gerektiği konusunda uyardı.
 
Saldırı, Kremlin'in güçlerini bozguna uğrattı, 3.000 kilometrekarelik Ukrayna topraklarının yeniden ele geçirilmesine yol açtı ve Rusya'nın savunma bakanlığının birliklerinin geri çekilmek zorunda olduğunu olağandışı bir şekilde kabul etmesine yol açtı. Pazartesi sabahı, Rus saldırılarının misilleme olarak ülkenin altyapısına saldırmasının ardından Ukrayna, elektrik hizmetlerini de geri yükledi.
 
Rusya'nın acil tepkisi… Pazar gecesi Rusya, Karadeniz'den başlattığı topçu ve füze saldırılarıyla Ukrayna'ya saldırdı.
 
Harkov'da, ülkenin en büyük ikinci termik santraline yönelik bir saldırının ardından gece tam bir elektrik kesintisine neden oldu. Donetsk bölgesinde de tam bir elektrik kesintisi yaşanırken, Zaporizhzhia, Dnipropetrovsk ve Sumy kısmi kesintiler yaşadı.
 
Ancak, cumhurbaşkanı Zelenskyy'nin ofis başkan yardımcısı Kyrylo Timoşenko'ya göre, Pazartesi sabahı Ukrayna, Kharkiv şehrine elektrik ve su hizmetlerini geri yüklerken, bölgenin başka yerlerinde elektrik hizmetleri %80 oranında iyileştirildi.
 
Rusya'nın stratejisi ne olabilir? Bizim kişisel teorimiz, Rusya'nın düşmanın içeri girmesine ve söz konusu bölgede güç toplamasına izin vermek için gönüllü olarak bir alanı zayıflatabileceği yönünde. Bu, alanı kuşatarak daha iyi bir karşı saldırı yapmak ve dayanıldığından daha fazla hasar vermek amacındadır. Bu teori, Doğu Bölgesi'nde yalnızca eski ekipmanların bulunması ve Rusların o kadar hızlı kaçtıkları ve yemeklerini bitirmeye zamanları olmadığı gerçeğiyle desteklenebilirdi.
 
Rusya savunma bakanlığı Cumartesi günü, güçlerinin stratejik İzyum kentinden geri çekildiğini ve onları "yeniden gruplandırmaya" ve güneydoğudaki Donetsk bölgesine nakletmeye karar verdiğini iddia etti.
 
Yetkililer ve askeri analistler, saldırının başarısının, Ukrayna birliklerinin Rus kuvvetlerini sınıra geri çekmek üzere olduğu anlamına gelmediği konusunda uyardı.
 
Savunma Bakanı Reznikov, Kherson çevresindeki neredeyse eşzamanlı karşı saldırının daha yavaş ilerleme kaydettiğini, çünkü orasının Rusların savunma siperleri olarak kullanabilecekleri "sulama kanalları olan" bir tarım bölgesi olduğunu söyledi.
 
Oradaki kayıpların ağır olduğu bildiriliyor ve Ukrayna genelkurmayı, Rus mevzilerini desteklemek için 1.200 Çeçen askerinin konuşlandırıldığını söyledi.
 
Reznikov, Çeçenlerin cephe birliklerinin mevzilerini terk etmelerini engellemek için kullanıldığını söyledi. Bu Ukraynalılar için kötü bir haber çünkü Rus kaçakları Ukraynalıların “hafif” kayıp sayısında büyük rol oynadı.
 
Bu arada bir Çeçen taburu da Ukrayna ile güçlerini birleştirdi. Rusya, çoğu daha çocukken evlerini bombalayıp tamamen yıktığından beri Çeçenler Rusya'nın yeminli düşmanıdır. Ukrayna'yı savunan Çeçenler, “Rusya dünyanın neresinde savaş açarsa, onunla savaşmak için onu takip edecektir. Artık hayattaki tek amaçları Rusya'ya karşı silahlanmak - nerede olursa olsun."
 
Sonuç? Rusya, hedef enerji altyapılarının yanı sıra henüz hiçbir şey yapmıyorken ciddi kayıplara katlanıyor. Rus askerleri, savaşın başlangıcından beri cepheden kaçmakta, Rus propagandasına konu olan ve orada ne yaptıklarını bile bilmeyen Rus askerleri güçlü bir kararlılık eksikliği sergilemektedir.
 
Ukrayna, Doğu'da büyük miktarda araziyi geri aldı ve önemli stratejik noktaları yeniden kazanmak için Güney'i zorlamaya devam ediyor. Şimdi savunmalarını yeniden düzenlemek zorunda kalacaklar çünkü Rusya'nın onların karşı saldırılarına yanıt vermesi muhtemel.
 
Tüm bunlar, Zaporizhzhya nükleer santrali hala bombardıman altındayken, IAEA, bölgeyi askerden arındırmak ve nükleer santralin bütünlüğünü ve güvenliğini tehlikeye atmayı tamamen durdurmak için her iki tarafa da baskı yapmasına rağmen olmaktadır.

 https://www.terayatirim.com/arastirma/makro-perspektif/130920221541

 Enver Erkan
 Araştırma - Başekonomist
 Tera Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.terayatirim.com
                                 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.