Net Aktif Vergisi Nedir, NAV Nasıl Uygulanır, Ne Zaman Uygulandı
EKONOMİK DENGE İÇİN YENİ VERGİLER İHDASI İLE 1.7.1964 TARİHLİ VE 488 SAYILI,
2.7.1964 TARİHLİ VE 492 SAYILI, 7.11.1984 TARİHLİ VE 3074 SAYILI
25.10.1984 ARİHLİ VE 3065 SAYILI, 31.12.1960 TARİHLİ VE 193 SAYILI, 21.7.1953
TARİHLİ VE 6183 SAYILI, 2.2.1981 TARİHLİ VE 2380 SAYILI, 15.7.1963 TARİHLİ VE 277
SAYILI KANUNLARIN BAZI MADDELERİNDE
DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
Kanun Numarası : 3986
Kabul Tarihi : 4/5/1994
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 7/5/1994 Sayı : 21927
Yayımlanrığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 33
II. BÖLÜM
Net Aktif Vergisi
Verginin Konusu, Mükellefi ve Sorumlusu
Madde 5 – Net aktif vergisinin konusunu:
a) Bilanço esasına göre defter tutmak mecburiyetinde bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin 1993 yılı hesap dönemi sonu itibariyle düzenledikleri bilançolarında yer alan net aktifleri veya bunların 1993 yılı hesap dönemindeki gayrisafi hasılatları, (1)
b) İşletme hesabı esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri ile serbest meslek erbabının 1993 yılı hesap dönemi sonu itibariyle çıkardıkları envanter ve amortisman kayıtlarında yer alan varlıklar veya bunların 1993 yılı hesap dönemindeki gayrisafi hasılatları, (2)
Teşkil eder.
Dar mükellefiyet esasına göre vergilendirilen gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin Türkiye'deki işletmelerine ait bilançolarında veya envanterlerinde yer alan net aktifleri veya bunların gayri safi hasılatları da bu vergiye tabi tutulur. Adi ortaklık, adi komandit şirket veya kollektif şirketin net aktif vergisi, bu ortaklık ve şirketlerce ödenir. Bu vergi bir defaya mahsus olarak alınır.
Net aktiften maksat,Vergi Usul Kanununun 175 ve mükerrer 257 nci maddeleri uyarınca tespit edilen muhasebe standartlarına,tek düzen hesap planına ve mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esaslara uygun olarak düzenlenmiş bilançonun aktifinde yer alan işletme varlıklarıdır. Nazım hesaplarda gösterilen tutarlar varlık addolunmaz. İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar ile serbest meslek erbabının dönem sonundaki emtia mevcudu ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerinin net değerleri bunların net aktiflerini oluşturur. Bu kanunun IV üncü bölümünde yer alan hükümlere göre ek motorlu taşıtlar vergisine tabi olan taşıtlar, net aktifin tespitinde dikkate alınmaz. Gayrisafi hasılat ise, aynı mevzuata uygun olarak düzenlenmiş gelir tablosunda yer alan, satılan mal ya da hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen tutarları ifade eder.(3)
Verginin Matrahı ve Oranı
Madde 6 – Net aktif vergisi,bilanço esasına tabi olan mükelleflerin bilançolarının aktifinde,diğer mükelleflerin envanterlerinde yer alan varlıkların net değeri veya bunların dönem içindeki gayrisafi hasılatları üzerinden hesaplanır. Varlıkların net değeri, Vergi Usul Kanununa göre değerlenmiş varlıkların değerinden,sadece aynı Kanuna göre ayrılmış amortisman ve karşılıkların indirilmesi sonucu bulunan değerdir. Varlıkların net değerinin hesaplanmasında yeniden değerleme
——————————
(1) Bu bendin, gelir vergisi mükellefleri için net aktif vergisinin konusunu 1993 yılı hesap dönemindeki gayrisafi hasılatlarının teşkil etmesine ilişkin bölümü, Ana. Mah.’nin 26/11/1997 tarih ve E.: 1997/54, K.: 1997/67 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
(2) a - Bu bendin Kurumlar vergisi mükellefleri için Net Aktif Vergisinin konusunu 1993 yılı hesap dönemindeki gayri safi hasılatlarının teşkil etmesine ilişkin bölümü,Ana.Mah.'nin 13/7/1995 tarih ve E.1994/85,K.1995/32 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
b - Bu bendin Serbest meslek erbabı için Net Aktif Vergisinin konusunu 1993 yılı hesap dönemindeki gayri safi hasılatlarının teşkil etmesine ilişkin bölümü, Ana.Mah.'nin 18/7/1995 tarih ve E.:1995/7, K.: 1995/35 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
(3) Bu fıkranın son tümcesi Kurumlar vergisi mükellefleri ile sınırlı olarak Ana.Mah.'nin 13/7/1995 tarih ve E.: 1994/85, K.: 1995/32 sayılı kararı ile Serbest meslek erbabı yükümlülerle sınırlı olarak Ana. Mah'nin 18/7/1995 tarih ve E.: 1995/7, K.: 1995/32 sayılı kararı ile iptal edilmiş iken, tümcenin tamamı Ana. Mah.’nin 26/11/1997 tarih ve E.: 1997/54, K.: 1997/67 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
7368
sonucu bulunan değer esas alınır. Gayrisafi hasılat, toplam satış tutarlarından, sadece satış indirimleri düşülmek suretiyle hesaplanır. Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesi kapsamında faaliyet gösterenlerin net aktif değerlerinin hesaplanmasında, yıllara sari inşaat işleriyle ilgili olarak aktifleştirdikleri inşaat ve onarma maliyetlerinden sadece 1993 yılı hesap dönemine ilişkin olanları dikkate alınır. (1)
Net aktif vergisinin oranı,net aktif değerleri üzerinden % 1,5,gayrisafi hasılat üzerinden serbest meslek erbabında % 2,diğer mükelleflerde % 05'tir. Bu oranların yukarıdaki fıkrada belirtilen matrahlara uygulanması suretiyle bulunan tutarlardan yüksek olanı bu verginin tarhına esas alınır.
Banka ve sigorta muameleleri vergisinin mükellefi olanlar ile özel finans kurumlarında ve dış ticaret sermaye şirketlerinde bu vergi,bunların sadece net aktifleri üzerinden hesaplanır. Bu hesaplamada bankaların,sigorta şirketlerinin ve özel finans kurumlarının net aktif değerlerinin 1/2'si esas alınır.
Beyannamenin Verilmesi, Verginin Tarhı ve Ödenmesi
Madde 7 – Mükellefler, net aktif vergisini, gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olarak bağlı bulundukları vergi dairesine, adi ortaklıklar, adi komandit şirketler ve kollektif şirketler ise katma değer vergisi bakımından bağlı bulunan vergi dairesine,bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içinde verecekleri beyannamelerle tarh ve tahakkuk ettirirler.Verilecek beyannameye 1993 yılı hesap dönemi sonuna ilişkin bilançonun ve 1993 yılı hesap dönemi gelir tablosu veya işletme hesabı özeti,serbest meslek kazanç özeti ve envanter listesinin eklenmesi zorunludur. Net aktif değerinin 10 milyar lirayı veya gayrisafi hasılat tutarının 30 milyar lirayı aşması halinde, bilanço ve gelir tablosunun, mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esaslara uygun olarak düzenlendiği ve bu tablolara göre net aktif veya gayrisafi hasılat tutarının doğru hesaplandığı konusunda, aktif toplamı 10-50 milyar lira veya gayrisafi hasılat tutarı 30-150 milyar lira arasında olanları serbest muhasebeci mali müşavirlere ve bu rakamları aşanları yeminli mali müşavirlere olmak üzere, 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış meslek mensuplarına rapor düzenletmeye ve bu konuya ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Net aktif vergisi, ilki beyanname verme süresi içinde, diğerleri ise 1994 yılının Ağustos, Ekim, Aralık aylarında ve 1995 yılının Şubat ayında olmak üzere beş eşit taksitte verginin tarhına yetkili vergi dairesine ödenir. Mükelleflerin, net aktif değerleri veya gayrisafi hasılatları üzerinden ödeyecekleri bu vergi, beyan edilen matrahları ne olursa olsun,10 milyon liradan az olamaz.