TCMB: Üetici fiyatlarındaki güçlü artış eğilimi devam etti

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Şubat ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.

Özet

Tüketici fiyatları Şubat ayında yüzde 0,91 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,64 puan yükselişle yüzde 15,61
olarak gerçekleşmiştir. Uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş ve bazı sektörlerde belirginleşen arz
kısıtlarının etkisiyle üretici fiyatlarındaki güçlü artış eğilimi devam etmiştir. Yıllık enflasyon alt gruplar
genelinde yükselirken, bu artışa en belirgin katkı temel mal ve gıda gruplarından gelmiştir. Bu dönemde,
birikimli döviz kuru etkilerinin kısmen hafiflemesiyle dayanıklı tüketim malları ve diğer temel mallarda
fiyatlar ılımlı bir seyir izlerken, giyim yıllık enflasyonundaki yükseliş devam etmiştir. Gıda enflasyonu
işlenmiş gıda fiyatları öncülüğünde artarken, bu gelişmede alt kalemler itibarıyla çiğ süt alım fiyatlarındaki
artışın süregelen yansımaları, et fiyatları ve uluslararası tarımsal emtia fiyatlarının etkisi öne çıkmıştır. Enerji
fiyatları uluslararası petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın, döviz kuru gelişmeleri ve eşel mobil uygulaması
neticesinde aylık bazda sınırlı bir artış gösterse de, grup yıllık enflasyonu düşük baz nedeniyle yükselmiştir.
Bu dönemde hizmet yıllık enflasyonu bir miktar artmıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık
enflasyonları yükselirken, eğilimleri temel mallar kaynaklı olarak gerilemiştir.

Değerlendirmeler

Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 0,91 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 0,64 puan artarak yüzde
15,61 olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, sırasıyla 0,92 ve 0,71
puan artarak, yüzde 16,92 ve yüzde 16,21 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 2).
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda, enerji
ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,30, 0,21, 0,11 ve 0,05 puan artmış, alkol-tütün-altın grubunun
katkısı ise 0,03 puan azalmıştır.

2021 yılı ile birlikte tüketici enflasyon sepetindeki ağırlıklar güncellenmiştir. Ocak ayında tüketici enflasyon
sepetinde yapılan ağırlık güncellemesinin Şubat ayı itibarıyla enflasyon patikasına 0,4 puan yükseltici etki
yaptığı hesaplanmaktadır. Bu etkinin, Nisan ayında 0,5 puana ulaştıktan sonra kademeli olarak azalarak, yıl
sonu itibarıyla ortadan kalkacağı öngörülmektedir.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar
gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korumuştur (Grafik 3). Bu dönemde, çekirdek enflasyon eğilimindeki
kısmi iyileşme temel mallardan kaynaklanırken, hizmet eğilimi yataya yakın seyretmiştir. İşlenmiş gıda
eğiliminde ise yüksek seviyeler korunmuştur
Hizmet fiyatları Şubat ayında yüzde 1,04 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,22 puan yükselerek yüzde
11,74 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 5). Bu yükselişte haberleşme ve lokanta-otel grupları etkili olurken, yıllık
enflasyon ulaştırma grubunda gerilemiş, kira ve diğer hizmetlerde ise yataya yakın seyretmiştir (Grafik 6).
Bu dönemde özel iletişim vergisinin yüzde 7,5’ten yüzde 10’a çıkarılmasının etkisiyle, cep telefonu görüşme
ve internet ücretine bağlı olarak haberleşme hizmetleri enflasyonu yükselmiştir. Lokanta-otel yıllık
enflasyonundaki artışta ise yemek hizmetleri belirleyici olurken, bu gelişmede gıda fiyatları ve asgari ücret
artışının etkili olduğu değerlendirilmektedir. Öte yandan, bu grupta konaklama hizmetleri tarafında
enflasyondaki düşük seviyeler korunmuştur. Diğer hizmetler grubunda sağlık ve bakım-onarım grubunda
yukarı yönlü seyir sürerken, sigorta, paket tur, eğlence-kültür ve eğitim gibi salgın döneminde enflasyonu
düşük seyreden kalemler daha olumsuz bir görünümü sınırlamıştır.

Temel mal fiyatları Şubat ayında yüzde 0,12 oranında gerilemiş, grup yıllık enflasyonu 1,52 puan artışla
yüzde 21,70 olmuştur (Grafik 5). Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı ile dayanıklı mallarda yükselirken, diğer
temel mallarda yatay seyretmiştir (Grafik 7). Giyim ve ayakkabıda sezon indiriminin geçen seneye kıyasla
sınırlı olması nedeniyle yıllık enflasyon 4,27 puan artarak yüzde 6,18’e yükselmiş ve temel mal grubu
enflasyonunu yukarı çeken ana sürükleyici olmuştur. Talep yönlü etkilerin yanı sıra uluslararası emtia
fiyatları ve arz yönlü kısıtlar nedeniyle yıllık enflasyonu yüksek seyreden dayanıklı tüketim mallarında, döviz
kuru etkilerinin kısmen hafiflemesiyle fiyat artışlarının oldukça yavaşladığı gözlenmiştir. Şubat ayında, altın
hariç dayanıklı tüketim mallarında yüzde 0,25 ile ılımlı bir fiyat artışı gerçekleşirken, düşük baz nedeniyle
yıllık enflasyon 0,73 puan artarak yüzde 34,28 olmuştur. Diğer temel mallarda fiyatlar yüzde 0,19 oranında
gerilerken, yıllık enflasyon yatay seyretmiştir. Referans fiyat uygulamasına bağlı olarak, aylık yüzde 6,09
artan ilaç fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçmiştir. İlaç fiyatlarındaki artışın bir kısmının Mart
ayı rakamlarına yansıyacağı not edilmelidir.
Enerji fiyatları Şubat ayında yüzde 0,25 oranında artmıştır (Tablo 1). Doğalgaz ve şebeke suyu fiyatları bu
dönemde sırasıyla yüzde 0,80 ve yüzde 0,59 oranında yükselmiştir. Şubat ayında petrol fiyatlarındaki
yükselişe karşın Türk lirasındaki değerlenme ve eşel mobil uygulamasının etkisiyle akaryakıt fiyatlarındaki
artış yüzde 0,16 ile sınırlı kalmıştır. Bu gelişmelerle, enerji grubu yıllık enflasyonu geçtiğimiz yılın aynı
döneminde gerileyen petrol fiyatlarının oluşturduğu düşük bazın etkisiyle 0,96 puan artarak yüzde 8,82’ye
yükselmiştir (Grafik 8).

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Şubat ayında yüzde 2,57 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,29 puan
yükselerek yüzde 18,40 olmuştur (Grafik 8 ve Tablo 2). Yıllık enflasyon işlenmiş gıda grubunda 1,61 puan
artışla yüzde 19,72’ye yükselirken, işlenmemiş gıda grubunda baz etkileriyle 1,07 puan azalarak yüzde
17,01’e gerilemiştir (Grafik 9). Bu dönemde, taze meyve-sebze enflasyonu bir miktar gerilerken, diğer
işlenmemiş gıda grubunda et fiyatlarındaki artışlar sürmüş, çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamanın
gecikmeli etkileri süt fiyatlarına (yüzde 5,17) yansımaya devam etmiştir. Şubat ayında işlenmiş gıda fiyatları
aylık bazda yüzde 2,27 ile hızlı artış eğilimini sürdürmüştür. Et fiyatlarındaki artış paralelinde işlenmiş et
ürünleri fiyatlarında yükseliş (yüzde 3,03) gözlenirken, çiğ süt fiyat ayarlamasının dolaylı etkileri, başta
peynir ve diğer süt ürünlerinde olmak üzere (yüzde 5,78), ilgili gruplarda hissedilmeye devam etmiştir.
Uluslararası emtia fiyatlarındaki gelişmelerin de etkisiyle katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar
sürmüştür. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 20,75’e yükselmiştir

Ocak ayında alkollü içeceklerden alınan ÖTV’nin artırılmasının sarkan etkisiyle alkollü içecekler grubunun
yıllık enflasyonu Şubat ayında 2,31 puan artarak yüzde 20,79 olmuştur.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Şubat ayında yüzde 1,22 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,93 puan artarak yüzde
27,09 olmuştur (Grafik 11 ve Tablo 3). Üretici fiyatlarında gözlenen bu yükselişte, uluslararası emtia
fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen sorunlar belirleyici olmaktadır. Şubat ayında Türk
lirasındaki değerlenmeye rağmen petrol, kimyasal ürünler, gıda, ağaç ve mantar ve kâğıt gibi girdi sağlayıcı
sektörlerde yüksek oranlı fiyat artışları devam etmiştir. Bu doğrultuda petrol ve ana metal hariç imalat
sanayi fiyatlarının eğilimi gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korumuştur (Grafik 12).

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji ve dayanıksız tüketim malları grubunda
yükselirken, ara malı ve dayanıklı tüketim gruplarında yataya yakın seyretmiş, sermaye malı grubunda ise
gerilemiştir (Tablo 3, Grafik 13 ve Grafik 14). Aylık bazda ise sermaye malı grubu dışındaki bütün alt
gruplarda fiyatlar yükselirken, özellikle dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki artış dikkat çekmiştir. Ara
malları grubu fiyat artışında tekstil iplik ve elyafları, ahşap ürünler, inşaat sektörü ile bağlantılı ürünler ve
kâğıt ürünleri öne çıkmıştır. Enerji grubu fiyatlarındaki görünümde petrol fiyat artışının yansımaları
izlenirken, dayanıklı tüketim malları grubunda mobilya ve ev aletleri fiyatlarındaki artışlar bu dönemde de
sürmüştür. Dayanıksız tüketim mallarında ilaçların yanı sıra et ve süt ürünleri ile katı-sıvı yağlarda daha
belirgin olmak üzere gıda imalatı genelindeki fiyat artışları dikkat çekmiştir. Diğer taraftan, sermaye malı
grubu fiyatlarındaki düşüşte metal yapı ürünleri ile bilgisayar ve çevre birimleri öne çıkmıştır. Bu
gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlü bir şekilde devam etmiştir.