TSPB Başkanı Öztop: Yabancı gelmediği için büyük halka arzlar yapılamıyor - Dünya

Dünya gazetesinde yayınlanan habere göre; Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) Başkanı İbrahim Öztop, “Neden büyük halka arz gelmiyor’un sebebi yabancı yatırımcının olmaması. Aracı kurumlarımız şu anda büyük halka arzı yapabilmeleri için yabancı yatırımcıya bunları ulaştırmaları gerekiyor. Şu anda böyle bir ilgi maalesef az, yok denecek kadar az. Bu yüzden bu ilgiyi bulamadıkları için büyük halka arzlar gelmiyor” diye konuştu.


Yerli yatırımcıların sermaye piyasalarına ilgisi şu anda nasıl? Yatırımcı sayısı ve işlem hacminde son durum nedir? Biz uzun yıllardan beri uzun yıllar 1 milyon seviyesindeydik hisse senedi yatırımcı sayısı açısından. Bu 2.3 milyon kişiye ulaştı, 2021 yılı sonu. Şu anda yaklaşık 2.5 milyonu aştı ve pay senedindeki varlıklar da 760 milyar TL’ye yaklaştı. Tabii ciddi bir likit olan bir borsamız var. Burada yerli oyuncuların özellikle hakimiyetinin çok daha arttığını görüyoruz. Geçmişte de aslında likiditeyi sağlayan aslında yine yerli yatırımcılarımız idi, nispeten yabancı yatırımcılarımız alıp tutan yatırımcı profiline sahip oldukları için. Yerliler ise çok daha fazla işlem yapar. Yerli yatırımcılarımızın hakim olduğu bir piyasayı son iki üç yıldan beri gözlemliyoruz. Bunun bu şekilde devam edeceğini açıkçası öngörüyorum.

Peki halka arzlar… Geçen sene rekor kırılmıştı. 2021 yılı ile kıyaslarsanız bu yılın ilk yarısı nasıl geçiyor? Yılsonu halka arz sayısı, halka arz büyüklüğü ne olur?

Yeni rekor gelir mi? Bu sene de bir rekor bekliyorum aslında. 2021 yılında malumunuz 52 şirket 21.6 milyar TL kaynak sağladı sermaye piyasalarından. Bu çok rekor bir seviyeydi. 2022’nin aslında ilk altı ayı da bence çok iyi geçti yaklaşık 23 halka arz, 12 milyar gibi bir rakama ulaştı. Şu anda SPK ve Borsa İstanbul’a olan başvuruların çok yoğun olduğunu biliyoruz. Muhtemelen biz şirket sayısı anlamında 52’yi geçeceğimizi yılsonu itibariyle. Ama miktar tarafında nispeten biraz daha küçük ölçekli şirketlerin halka arzının yapılacağını düşünüyorum. Halka arz büyüklüğü nispeten küçük olan şirketlerin borsaya geleceğini düşünüyorum. Dünyada bu yılın ilk yarısında halka arz, halka arz hasılatı şirket sayısı azaldı ama Türkiye’de şirket sayısı yine artacak, halka arz tutarı TL bazında yine artış olacağını öngörüyorum.

Genelde 1 milyon TL’nin altında küçük halka arzlar oluyor, büyük halka arzlar yaşanmıyor eskisi gibi. Bunu neye bağlıyorsunuz?

Yabancı yatırımcının Türkiye’de son yıllarda payının düştüğünü gözlemliyoruz. Bunun bir şekilde, üzülerek ifade etmem gerekir ki bir trend şeklinde oldu. Tabii burada özellikle dünya piyasalarındaki para piyasalarındaki gelişmeleri de dikkate almak gerekiyor. Bizler geçmişte halka arzlarda, büyük halka arzların çoğunda, büyük bir kısmını yurt dışına plase ederdik. Yani halka arz miktarı hatta yüzde 65-70’i yabancı yatırımcılara satılırdı, geri kalanı yerli bireysel ve yerli kurumsal yatırımcılara satılırdı. Yabancı yatırımcı genelde küçük halka arzlara ilgi göstermezdi, likiditesi az olduğu için. Şimdi ise son yapılan halka arzların çoğunda yabancı yatırımcı sayısı yok denecek kadar az. Bu yüzden de büyük halka arz yapılma ihtimali biraz düşük oluyor. ‘Neden büyük halka arz gelmiyor?’un sebebi de aslında bu. Aracı kurumlarımız şu anda büyük halka arzı yapabilmeleri için, onlara plase edebilmeleri için sonuçta yabancı yatırımcıya bunları ulaştırmaları gerekiyor. Şu anda böyle bir ilgi maalesef az, yok denecek kadar az. Bu yüzden bu ilgiyi bulamadıkları için büyük halka arzlar gelmiyor. Küçük halka arzlarda özellikle bireysel yatırımcıların ilgisi hala mevcut, çok canlılık var. Dolayısıyla bu kapsamda baktığımız zaman ise şu anda yerli yatırımcıların mevcudiyeti, küçük halka arzların yapılmasına olanak sağlıyor. Biz genelde büyük halka arzları yabancı yatırımcıları da aloke ederek onları da bu işin içine dahil ederek planlardık, o şekilde planlardık. Fakat malum yabancı yatırımcının şu anda az olduğu için halka arzları yapmak konusunda sektör biraz daha imtina ediyor. Dolayısıyla biz şu anda daha küçük halka arzların olacağını tahmin ediyoruz ve bekliyoruz.

Yabancı yatırımcı neden yok? Yabancıyı çekmek için ne yapmak lazım?

Bu sorunun cevabı ise özellikle para piyasalarında yani ulusal olarak baktığımız zaman bunu çok rahat anlayabiliyorsunuz yani mevcut işte jeopolitik risklerden tutun da özellikle faizlerin artmasından dolayı yabancılığın genelde kendi memleketlerindeki finansal enstrümanlara ilgi gösteriyor, özellikle gelişmekte olan ülkeler için gerçekte bir risk. Dolayısıyla bu anlamda baktığınız zaman da bizim özellikle borsamıza özellikle ilginin az olmasını bu anlamda doğal karşılıyorum. Fakat bunu bir şekilde kabullenmektense biz özellikle borsamızın tanıtımını yaparak, şirketlerimize roadshow'lara götürerek, şirketlerimizi tanıtarak biz bu ilgiyi hala canlı tutmaya devam etmemiz gerekiyor. Yani bundan hiçbir şekilde ödün vermememiz gerekiyor. Bizim de birlik olarak özellik yabancı yatırımcı sayısını ve payını artırma yönünde çalışmalarımız var. Bunu gündemimize aldık ve önceliklerimizden bir tanesi. En önemli önceliklerimizden bir tanesi. Burada yeni enstrümanlarla da özellikle yabancıların ilgisini çekebileceğimizi düşünüyoruz. Örneğin şu anda yeşil ürünlere çok ciddi bir ilgi var. Bu kapsamda bizim de mevzuatımız bu konuda güncellendi. Gerek tahvillere gerekse yeni ürünlere özellikle yeşil konusunda farklı yatırımcı klasmanına hitap edebiliriz. Keza bizim yine burada özelleştirmeleri tekrar gündemimize almamız söz konusu olabilir. Burada büyük ölçekli halka arzlarda farklı farklı coğrafyalara giderek, gerek Amerika, gerek Kıta Avrupa, gerek Orta Doğu, gerek Uzak Doğu’ya giderek şirketimize şirketlerimize tanıtarak oradan bir ilginin yaratılabileceğini düşünüyoruz. Özellikle bu konuda geçmişte çok başarılı özelleştirmeler oldu.

Özelleştirme dediniz uzun süredir görmüyoruz, artabilir mi, yabancı buna ilgi gösterir mi?


Tekrar bu özelleştirme furyasının başlayacağını, başlayabileceğini düşünüyoruz açıkçası, bazı hazırlıkların olduğunu da biliyoruz. Bu da bizim için umut verici. Bizim burada birlik olarak en önemli görevimizden bir tanesi bu dengeyi iyi sağlamak. Özellikle yabancının da likiditeden ziyade alıp tutmaları bizim halka arzlardaki performansı da hisse senedi performansını da çok olumlu etkiliyor. Ve keza Türkiye’de çok ciddi bir döviz girişi de sağlıyor. Bunu mütemadiyen yapmamız gerekiyor. Bunlardan hiçbir şekilde bu ilgiyi onlara tekrar çekebilmemiz için ülkemizi tanıtarak, borsamızı tanıtarak. Çünkü borsamız ve sermaye piyasalarımız rüştünü ispat etmiş olan piyasalar. Bu olguyu kabullenmemek gerekiyor diye düşünüyorum.