UTİKAD Ordino Belgesi İçin Üçüncü bir Açıklamada bulundu

Kuruluştan konuya ilişkin yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:
Ordino konusunda bir süredir devam eden değerlendirmelerde, yükün varış yerinde alıcısına fiziki
olarak teslim edilmesi ve bu süreçte taşıyanın yük teslim onayının aranması hakkında mevcut
mevzuatımıza ters düşen açıklamalar yapılmaktadır. UTİKAD olarak kamuoyuyla, basınla ve
üyelerimizle paylaştığımız açıklamalarda bu mekanizmanın ve uygulamanın dayanağı olan ulusal ve
ülkemizin de taraf olduğu uluslararası mevzuat hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca yük tesliminde
taşıyanın onayını gösteren belgenin aranması süreciyle ilgili Yargıtay tarafından onanmış çeşitli
mahkeme kararları, T.C. Danıştay 10. Hukuk Dairesi’nin yük tesliminde ordino veya yük teslim talimat
formu olarak adlandırılan belgenin aranmasıyla ilgili kararı ve Rekabet Kurumu’nun ordino
ücretleriyle ilgili kararları da bilgilendirme amacıyla ilgili paydaşlara iletilmiştir.
Ancak basında yer almaya devam eden yanlış değerlendirme ve yorumlar içeren demeçlerde, yükün
fiziki teslim sürecinin sadece gümrük idaresinin uhdesinde bir işlem olduğu yorumu yapılarak,
aslında 1999’da yasalaşmış olan Gümrük Kanunu’ndan bu yana gümrük mevzuatında zaten yer
almayan ordino belgesi mevzuattan sanki bugün yeni çıkartılmış gibi bir algı yaratılmıştır. Oysa
mevcut gümrük mevzuatımıza göre ithalat gümrük işlemlerine başlamak ve tamamlamak için gümrük
idaresi tarafından ordino veya yük teslim talimat formu gibi bir belge zaten yıllardır aranmamaktadır.
Nitekim ordino zaten hiçbir zaman malın gümrük muamelesi ile ilgili bir işlem ya da evrak olmamış,
taşımanın sonunda yükün nakliyeci ile ilişkisinin kesildiğini belgeleyen ve gümrük idaresinin de geçici
depolama işleticisi olduğu dönemlerde mutlaka aradığı bir evrak olmuştur.

Gerek geçmişte gerekse bugün taşıyanın taşımadan doğan haklarının korunmasını sağlayan bir
evrak olma hüviyetiyle bugün de bu işlem için geçerliliğini ve hukukiliğini sürdürmektedir.
Konuyla ilgili olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığğı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve
Ekonomi Bakanlığı yetkilileriyle yaptığımız görüşmelerde kamu yöneticilerimizin de gümrük işlemleri
tamamlandıktan sonra yükün fiziki olarak alıcıya teslim sürecinde taşıyanın onayının aranmasına
yönelik herhangi bir tereddüt taşımadığı görülmüştür.
Bunun yanı sıra basında yer alan birtakım demeçlerde, hem ordino belgesi hukuki olmadığı için ücret
ödenmemesi gerektiği hem de fahiş ordino ücretleri tahakkuk ettirildiği hususları yer almaktadır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki ordino veya yük teslim belgesi taşıma hizmeti sürecinin sonunda yer
alan ve hukuki dayanaklar doğrultusunda üretilen bir belge ve onay mekanizmasıdır; bu sebeple de
bir ücreti olması doğaldır. Nitekim taşıma türüne ve verilen hizmetlere göre taşıma firmaları, piyasa
koşullarında kendi belirledikleri dokümantasyon veya ordino bedellerini müşterilerine fatura
etmektedirler.
Öte yandan ordino almak için birkaç bin dolarlarla ifade edilen çok yüksek rakamlar ödenmek
zorrunda kalındığı yönünde demeçler verilmektedir. Bilinmelidir ki, taşıma sürecinin sonunda, alıcı
tarafından taşımadan doğan ücretlerin taşıyana ödenmesi sırasında, varsa navlun ve taşımayla ilgili
diğer masrafların yanı sıra ordino ücreti de ödenmektedir. Yani taşıyana ödenen navlun dışındaki
rakamlar sadece ordino belge ücretini değil, yükün varış terminalindeki indirme-bindirme-terminal
masraflarını, ardiye, iç nakliye ve benzeri diğer hizmetleri de içermektedir. Uygulamada kimi zaman
ithalatçılar tarafından masrafların birbirine karıştırıldığı da görülmektedir.
Ayrıca gümrük işlemleri sırasında, gümrük müşavirleri müşterisi olan dış ticaret firmaları adına çeşitli
kurumlara ithalata ilişkin masraflar da ödemektedir. Bunlar çeşitli kuruluşların ve kamu kurumlarının
ithalat işlemlerine ilişkin verdiği hizmetlere ait TSE analiz, deney ve laboratuvar ücretleri, tareks
ücretleri, izin belgesi gibi pek çok farklı isim altında tahakkuk ettirilen ücretlerdir.
İthalatçı tüm bu işlemler sonucuunda, kendisi adına gümrük işlemlerini yürüten gümrük müşavirleri
tarafından gerek taşıyıcıya gerekse diğer kurumlara yapılan masrafları öderken, alışkanlıkla bunların
tümünü ordino ücreti olarak da isimlendirebilmektedir. Basında yer alan demeçlerde ordino için
birkaç bin dolar ücret ödendiği yönünde ifadeler yer almaktadır. Önerimiz bu ifadeyi doğrulayan örnek
faturaların da kamuoyuyla paylaşılmasıdır.
Haksız kazanca sebep olacak fahiş fiyat uygulamaları UTİKAD tarafından da kesinlikle kabul
edilemez. Ancak bu şekilde uygulamalara girişen taşımacı firmalar da basiretli tüccarların ve
ithalatçıların bilinçlenmesi ve taşımalarını kendilerinin kontrol ve organize etmesiyle piyasa koşulları
dahilinde yok olacaktır. Bir diğer deyişle tüccar basiretli davranmadığı durumlarda, bunun faturasını
devlete çıkarmamalı, çözümü devletten beklememelidir. En azından serbest piyasa koşulları ve Türk
Ticaret Kanunu’nun 18. maddesinin ikinci fıkrası bunu gerektirir.

Dolayısıyla özel hukuk ve sözleşme sserbestisi çerçevesinde gönderici-taşıyan-alıcı arasında, yani
özel sektör aktörleri arasında yürütülen ticaretin gereği oluşan ordino ücreti dahil çeşitli bedeller,
serbest ekonomi rejimini ve ilkelerini uygulayan bir ülkede kamu idaresi tarafından bir tarifeye
bağlanmamalı veya bedeli sıfırlanmamalıdır. Aksi takdirde özel sektörün yürüttüğü ticarette bugün
ordino, yarın başka bir masraf kaleminin devletçe belirlenmesi gibi bir süreç yaşanmaya başlar ki bu
da işin içinden çıkılmaz sorunlar ve hukuki sonuçlar doğuracaktır.
Ancak ne olursa olsun, uluslararası ve ulusal mevzuat ve uygulamalarda yer alan, varlığı ve
geçerliliği yargı kararlarıyla da onanmış bir işlem olan ordino veya yük teslim belgesinin ve bu belge
için istenen ücretin hukuksuzluğuna yönelik kamuoyunu yanlış bilgilendiren söylemlere bir an önce
son verilmelidir