İşgücü ve istihdam oranında gerçekleşen düşüş Ocak 2005'ten bu yana gerçekleşen en yüksek düşüş oldu - BETAM

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Mayıs ayı İşgücü Piyasası Görünümü değerlendirmesini yayınladı:

Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü verilerine göre tarım dışı işsizlik oranı Şubat 2020 döneminde Ocak 2020 dönemine kıyasla 0,1 puan azalarak yüzde 14,6 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde tarım dışı istihdam 277 bin kişi azalırken, tarım dışı işgücü 356 bin kişi azalmıştır. İşsiz sayısı da 79 bin azalmıştır. Tarım dışı işgücü ve istihdamdaki olağan dışı düşüşün sonucu olarak mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü oranı Ocak 2020'ye kıyasla yüzde 1 puan gerilerken, mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam oranı yüzde 0,9 puan gerilemiştir. İşgücü ve istihdam oranında gerçekleşen düşüş Ocak 2005'ten bu yana gerçekleşen en yüksek düşüş olmuştur. Sektörel verilere göre bütün sektörlerde istihdam kaybı yaşanırken, en ciddi düşüş tarım (218 bin) ve hizmetlerde (194 bin) gerçekleşmiştir. İnşaat sektöründe 28 binlik istihdam kaybı gerçekleşirken, sanayide ise 56 binlik istihdam azalışı kaydedilmiştir. Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre özellikle erkek istihdamında ve işgücünde ciddi kayıplar gerçekleşmiş ve işsizlik oranı artmıştır. Buna karşılık kadın işsizlik oranında düşüş kaydedilmiştir. Bu düşüşün nedeni kadın işgücünde 132 bin azalış gerçekleşirken istihdamda azalışın 42 binle sınırlı kalmasıdır.

Tarım dışı bütün işgücü göstergelerinde düşüş

Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre Şubat 2020 döneminde (Ocak-Şubat-Mart) Ocak 2020 dönemiyle (Aralık-Ocak-Şubat) kıyaslandığında tarım dışı işgücü 356 bin azalarak 26 milyon 763 bine gerilemiştir. Bu gelişmenin sonucunda tarım dışı işgücü geçen yılın aynı dönemine kıyasla ilk kez düşüşe geçmiştir. (eksi yüzde 2). Salgın öncesi zaten süregelmekte olan yavaş işgücü artışı, salgının da etkisiyle yerini işgücü azalışına bırakmıştır. Tarım dışı istihdam ise 277 bin azalarak 22 milyon 856 bin kişi olarak kaydedilmiştir (Şekil 1, Tablo 1). İstihdamdaki gerilmeye rağmen işgücünde meydana gelen şiddetli düşüş sonucu tarım dışı işsiz sayısı 79 bin kişi azalarak 3 milyon 907 bin olarak kaydedilmiş, tarım dışı işsizlik oranı da 0,1 puanlık azalışla yüzde 14,6 seviyesine gerilemiştir.

İşgücünde düşüş ilk kez yaşanmaktadır. Bu sıra dışı gelişmeyi daha iyi yansıtabilmek için İşgücü Piyasası Görünümü notumuza tarım dışı işgücü, istihdam oranları (işgücünün ve istihdamın kurumsal olmaya nüfusa oranları) ile işsizlik oranlarını içeren Şekil 2'yi ekledik. Şeklide görüldüğü gibi bundan önceki 2008-09 işsizlik şokunda istihdam oranı düşerken işgücü oranı trend artışını devam ettirmişti. Bu kez işgücü oranında bariz ve istihdam oranından daha güçlü bir azalma söz konusudur. Kurumsal olmayan çalışabilir nüfus artmaya devam ederken tarım dışı işgücüne katılım oranı Şubat 2019'dan Şubat 2020'ye yüzde 52,9'dan yüzde 50,7'ye 2,2 puan gerilemiştir. Tarım dışı istihdam oranı ise bir yılda yüzde 46,0'dan yüzde 44,3'e 1,7 puan gerilemiştir.
 
İş bulma ümidi olmayanlarda büyük artış

İşgücü tanım icabı istihdamdakiler ile iş arayanların (işsizler) toplamından ibarettir. İşgücündeki istisnai gelişme, işini kaybedenlerin ve ilk kez işgücü piyasasına girecek olanların bir bölümün bundan "iş bulamayacağını düşünerek iş aramaktan vazgeçtiğini göstermektedir. Bu davranış önemli ölçüde TÜİK tarafından "iş bulma ümidi olmayanlar" olarak sınıflandıranların sayısındaki artışa yansımaktadır. Bu görünümü yansıtmak amacyıla Şekil 3'ü nota eklemeyi gerekli gördük. ''İş bulma ümidi olmayanlar'' sayısı Ocak 2019'dan beri sürekli artmakta, Şubat 2020 döneminde artışın hızlandırğı gözlemlenmektedir. Ocak 2019'a bu sayı 500 bin civarındayken bir yıl içinde iki katına çıkarak 1 milyona dayanmıştır.
 
İşsizlik tahminine ilişkin uyarı

Betam tahmin modeli Korona salgının etksinin olmadığı bir işgücü piyasası için Mart 2020 döneminde (Şubat-Mart-Nisan) 0,2 yüzde puan azalarak yüzde 14,4 seviyesine gerileyeceğini öngörmektedir. Salgının Nisan ayı etkisinin modelde kullanılan verilere henüz yansımamış olması, tahminlerin güvenilirliği açısından sorunludur. Bu nedenle Şubat dönemi İşgücü Görünümü notumuzda yayınlamamayı tercih ediyoruz. 10 Haziran 2020'de yayınlanacak olan Mart dönemi İşgücü Görünümü notumuzda bu tercihi gözden geçireceğiz.

Tüm sektörlerde istihdam kaybı

Mevsimsellikten arındırılmış sektörel istihdam verilerine göre Şubat 2020 döneminde Ocak 2020 dönemine kıyasla bütün sektörlerde istihdam azalışı kaydedilmiştir (Şekil 3, Tablo 2). Tarım istihdamında Ocak 2020 döneminde 40 binlik azalış kaydedilirken, Şubat 2020 döneminde 218 binlik azalış gerçekleşmiştir. Hizmetlerde Ocak 2020'de 29 binlik azalıştan sonra Şubat 2020 döneminde 194 binlik istihdam kaybı yaşanmıştır. Sanayide ise Aralık 2019'daki 59 bin, Ocak 2020'deki 50 binlik istihdam kayıplarının ardından Şubat 2020 döneminde de 56 binlik istihdam kaybı yaşanmıştır. İnşaat sektöründe ise Şubat 2020 istihdam 28 bin azalmıştır.

Son bir yılda tarım dışı işgücünde ve istihdamında düşüş

Şubat 2020 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla mevsim etkilerinden arındırılmamış tarım dışı işgücü seviyesi 568 binlik (eksi yüzde 2,1) gerileme kaydetmiştir. (Şekil 4). Şubat 2020 döneminde tarım dışı işgücü seviyesi yıldan yıla ilk kez düşüş kaydetmiştir. Yıllık istihdam kaybı ise 71 bindir. Bu gelişmelerin sonucunda Şubat 2020 döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla tarım dışı işsiz sayısı azalışı 497 bin olarak gerçekleşmiştir.

İşgücünde gerileme, kadın işsizliğinde azalış, erkek işsizliğinde artış

. Şubat 2020 döneminde kadınların tarım dışı işsizlik oranı Ocak 2020'ye kıyasla yüzde 0,8 puan azalarak 18,7 olarak kaydedilmiştir. Kadın işsizliğindeki bu belirgin azalma kadın işgücündeki azalmanın kadın istihdamındaki azalmadan daha yüksek olmasıyla açıklanmaktadır. Kadın işgücü Ocak 2020'ye kıyasla 131 bin azalırken kadın istihdamı 42 binlik azalış göstermiştir. Erkeklerin işsizlik oranı ise yüzde 0,4 puan artarak 12,9 olarak gerçekleşmiştir. Erkek işsizliğindeki artışın nedeni işgücü 290 bin azalırken isithidamda 312 bin azalmasıdır. (Tablo 3). Bu gelişmeler sonucu tarım dışı işsizlik oranlarındaki toplumsal cinsiyet farkı 7,0 yüzde puandan 5,9 puana gerilemiştir.